Ceza Yargısında Seri Muhakeme Usulü

Seri Muhakeme Usulü nedir?

Seri muhakeme usulü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesinde düzenlenmiştir. Seri muhakeme usulünde kamu davasının açılması için yeterli şüphe olmasına rağmen kamu davasının açılması yerine başvurulan istisnai bir yargılama usulüdür. İspatı kolay olan ve önem derecesi düşük olan suçlara ilişkin uyuşmazlıkların hızlı, doğru ve etkili bir şekilde çözümlenmesi amacıyla adil yargılanmanın sağlanması amaçlanmaktadır.

Seri Muhakeme Usulünün Uygulama Alanları Nelerdir?

Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için Kanun ve yönetmelikte düzenlenen şartların bulunması zorunludur.

• Suçun işlendiğine ilişkin yeterli şüphenin mevcut olması
• Suçun kovuşturma olanağının bulunması
• Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmemiş olması
• Suçun Seri Muhakeme Usulü kapsamında olması
• Şüphelinin çocuk, akıl hastası ya da sağır ve dilsiz olmaması
• Suçun birden fazla kişiler tarafından ( iştirak) işlenmesi halinde tüm şüphelilerin usulün uygulanmasını kabul etmesi
• Şüpheliye ulaşılabilmiş olması

Seri Muhakeme Usulünün uygulanabilmesi için ilgili suçun aşağıda belirtilen suçlar kapsamında yer alması gerekmektedir.

• Hakkı olmayan yere tecavüz (TCK m.154/2-3)
• Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (TCK m.170)
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (TCK m.179/2-3)
• Gürültüye neden olma (TCK m.183)
• Parada sahtecilik (TCK m.197/2-3)
• Mühür bozma (TCK m.203)
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (TCK m.206)
• Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (TCK m.228/1)
• Başkasına ait bilgileri veya kimlik bilgilerinin kullanılması (TCK m.268)
• 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13’üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15’inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar
• 6831 sayılı Orman Kanununun 93’üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç
• 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2’nci maddesinde belirtilen suç
• 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç

Ön ödeme ve uzlaştırma kapsamında yer alan suçlar bakımından seri muhakeme usulü uygulama alanı bulmamaktadır.

Seri Muhakeme Usulünün Uygulanması

Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülmekte olan seri muhakeme usulünün uygulanması için öncelikle Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye teklif yapılır. Bunun yanı sıra şüpheli iddianamenin düzenlenmesine kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını kendisi de talep edebilmektedir.

Şüpheliye hakları hatırlatılarak, özgür iradesiyle müdafi huzurunda seri muhakeme usulü teklifini kabul etmesi halinde bu usulün uygulanacağı ve cezanın yarı oranında indirileceği, teklifi kabulü halinde mahkemenin hüküm kuracağı ve bu hükme karşı itiraz yoluna başvurabileceği ve seçtiği bir müdafi yoksa baro tarafından müdafi görevlendirilebileceği anlatılır. Teklifi şüphelinin düşünmesi için makul süre verilir.

Şüphelinin teklifi reddetmesi, şüpheliye ulaşılamaması, suçun ön ödeme ve uzlaşma kapsamında yer alması, şüphelinin mazeretsiz olarak hüküm kuracak mahkemeye gelmemesi, şüphelinin yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsiz olması ve suçun birden fazla kişi tarafından iştirak halinde işlenmesi hallerinde şüphelilerin birinin seri muhakeme usulünün uygulanmasını kabul etmemesi durumunda seri yargılama usulü uygulanmayarak genel hükümlere uygulama alanı bulmaktadır.

Seri Muhakeme Usulünün Aşamaları

Cumhuriyet savcısı, TCK m.61 uyarınca suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırını tespit ederek temel cezanın yarı oranında indirim uygulamak suretiyle veya güvenlik tedbiri uygulanması suretiyle cezanın yaptırımını belirler. Şüphelinin teklifi kabul etmesi halinde seri muhakeme usulünün uygulanmasını CMK m.250/11 uyarınca mahkemeye yazılı olarak talep eder. Mahkeme, şüpheliyi huzurunda dinledikten sonra şüphelinin kendi iradesiyle seri yargılama usulünü kabul ettiği ve ilgili suçun seri muhakeme usulü kapsamında yer aldığı kanaatine varırsa savcılığın talep yazısında yer alan yaptırım doğrultusunda hüküm kurar. Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda 7 gün içerisinde mahkemenin kurduğu hükme itiraz edilebilir.

Seri muhakeme usulünde görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleri’dir.

Kaynakça: https://alternatifcozumler.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/212020145115SER%C4%B0%20MUHAKEME%20SUNUM%2001.01.2020.pdf